Przepadek pojazdu – dotychczasowe przepisy
W obecnym stanie prawnym sądy były zobowiązane do orzekania przepadku pojazdu m.in. wobec kierowców:
-
prowadzących z zawartością alkoholu we krwi powyżej 1,5 promila,
-
łamiących zakaz prowadzenia pojazdów,
-
sprawców wypadków w stanie nietrzeźwości.
Automatyzm tego rozwiązania spotkał się jednak z krytyką środowisk prawniczych oraz Rzecznika Praw Obywatelskich, którzy wskazywali na brak możliwości indywidualnej oceny sprawy przez sąd.
Planowane zmiany w przepisach o przepadku pojazdu
Projekt nowelizacji zakłada, że przepadek pojazdu stanie się środkiem fakultatywnym. Sąd będzie miał możliwość jego zastosowania, ale nie będzie do tego zobligowany.
Najważniejsze założenia nowelizacji:
-
Przepadek fakultatywny – sąd sam oceni, czy sankcja jest adekwatna do czynu.
-
Nawiązka zamiast przepadku – gdy samochód nie należy do sprawcy albo przepadek byłby niewykonalny, możliwe będzie orzeczenie nawiązki na rzecz Skarbu Państwa (co najmniej 5 000 zł).
-
Uchylenie obligatoryjnego zajęcia auta – zniknie art. 295 § 1a KPK, który dotychczas nakładał obowiązek tymczasowego zajęcia pojazdu.
Nowe przestępstwa i zaostrzone sankcje w ruchu drogowym
Projekt nowelizacji z 2025 r. nie ogranicza się jedynie do kwestii przepadku. Ustawodawca przewidział również nowe regulacje dotyczące bezpieczeństwa w ruchu lądowym.
Wprowadzone zmiany obejmują:
-
Definicję nielegalnych wyścigów – rywalizacja pojazdów bez zezwolenia, z naruszeniem zasad bezpieczeństwa, stanie się odrębnym przestępstwem.
-
Odpowiedzialność organizatorów i uczestników – kierowcy będą mogli trafić do więzienia nawet na 10 lat, a organizatorzy na 5 lat.
-
Dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów – w przypadku rażącego łamania zakazów sąd będzie miał obowiązek orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych.
-
Obligatoryjne świadczenia pieniężne – minimalnie od 5 000 do 10 000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym.
Podsumowanie
Nowelizacja z 2025 roku ma na celu zbalansowanie surowości prawa z zasadą indywidualizacji kary. Z jednej strony zachowuje narzędzia do dotkliwego karania nietrzeźwych kierowców i uczestników nielegalnych wyścigów, z drugiej daje sądom większą swobodę w ocenie, czy orzeczenie przepadku pojazdu będzie sprawiedliwe i celowe.
Zmiany wpisują się w szerszy trend w polskim prawie karnym – odchodzenie od automatyzmu karnego na rzecz bardziej elastycznego i sprawiedliwego systemu sankcji.
Źródło zdjęcia: Freepik.com
