Kiedy policja może zatrzymać kierowcę do kontroli drogowej?
Sporo kontrowersji wśród kierowców budzi to, kiedy właściwie policja może zatrzymać samochód na drodze. Zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym zadaniem policji jest czuwanie nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach, a także kierowanie ruchem i jego kontrolowanie. W tym celu funkcjonariusze mogą zatrzymać kierującego pojazdem.
Przyczyn kontroli może być wiele, w tym chociażby podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia, otrzymanie zgłoszenia od innego obywatela o naruszaniu prawa, podejrzane zachowanie kierowcy na drodze czy wykonywanie czynności służbowych. Niezależnie od przyczyny policjant powinien po zatrzymaniu auta poinformować kierowcę o przyczynie oraz podać swój stopień, imię i nazwisko.
Pamiętaj, że – zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie kontroli ruchu drogowego – zatrzymanie pojazdu może nastąpić również w miejscach, gdzie zatrzymanie pojazdu byłoby niedopuszczalne. Może to być np. strefa objęta zakazem zatrzymywania się czy zatoczka dla autobusów – tak długo, jak zatrzymany pojazd nie stwarza zagrożenia dla innych uczestników ruchu.
Nie wszyscy kierowcy zdają sobie sprawę, że policjant umundurowany może zatrzymać samochód w zasadzie zawsze i wszędzie. Funkcjonariusz nieumundurowany może natomiast dokonać zatrzymania pojazdu jedynie na obszarze zabudowanym.
Jaki jest zakres uprawnień policji w trakcie kontroli?
Zakres uprawnień Policji podczas kontroli został wskazany w art. 129 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Można do nich zaliczyć m.in.:
legitymowanie uczestnika ruchu i wydawanie mu wiążących poleceń co do sposobu korzystania z drogi, używania pojazdu lub urządzenia wspomagającego ruch;
sprawdzenie dokumentów kierującego oraz danych pojazdu w rejestrze CEPiK;
żądanie poddania się przez kierującego pojazdem badaniu na obecność alkoholu lub podobnie działających środków;
sprawdzenie stanu technicznego, wyposażenia, ładunku, wymiarów, masy, nacisków na osie;
wydawanie poleceń co do zachowania się kierującego pojazdem, np. wyłączenia silnika, włączenia świateł awaryjnych lub opuszczenia pojazdu i przemieszczenia się do radiowozu.
Warto zdawać sobie sprawę, że policja w celu realizacji ciążących na niej obowiązków może skorzystać również ze środków przymusu bezpośredniego, jeżeli osoba zatrzymana do kontroli nie poddaje się poleceniom funkcjonariusza.
Nie wszyscy kierowcy zdają sobie sprawę, że pojazd do kontroli mogą zatrzymać także inne służby niż policja. Ten przywilej przysługuje m.in. Inspekcji Transportu Drogowego, Straży Granicznej czy Służbie Celno-Skarbowej.
Czy kierowca zawsze musi zatrzymać się do kontroli drogowej?
Niezatrzymanie się kierującego pojazdem do kontroli drogowej stanowi przestępstwo w rozumieniu art. 178b kodeksu karnego i jest zagrożone karą do 5 lat pozbawienia wolności.
Kierowca nie ma jednak obowiązku wyjaśniania funkcjonariuszowi, dokąd jedzie, skąd wraca ani z kim podróżuje, a także tłumaczenia się, czy i kiedy spożywał alkohol lub przyjmował inne, podobne środki, chyba że funkcjonariusz tego zażąda i jest to niezbędne do wykonania czynności kontrolnych.
Jednocześnie, funkcjonariusze policji muszą sygnalizować polecenie do zatrzymania pojazdu z odpowiedniej odległości, która zapewnia możliwość bezpiecznego zatrzymania pojazdu we wskazanym miejscu. Mogą w tym celu użyć też sygnałów dźwiękowych lub znaku „stój – kontrola drogowa”.
Przekroczenie uprawnień przez funkcjonariusza. Co robić?
Choć zakres uprawnień policjantów podczas kontroli jest bardzo szeroki, nadal są one ograniczone przez przepisy prawa. Funkcjonariusz, który dopuszcza się przekroczenia zakresu swoich obowiązków służbowych, popełnia przestępstwo z art. 231 k.k. zagrożone karą nawet do 10 lat pozbawienia wolności.
W doktrynie wskazuje się, że naruszenie uprawnień funkcjonariusza można podzielić na dwa rodzaje:
przekroczenie zakresu obowiązków, np. użycie przymusu siłowego tam, gdzie było to całkowicie zbędne;
niedopełnienie obowiązków lub wykonanie ich w sposób wadliwy, np. przeprowadzenie kontroli trzeźwości w sposób nieprawidłowy poprzez niezachowanie interwału czasowego między dwoma pomiarami w sytuacji, kiedy pierwszy z wyników był pozytywny.
Dla powstania odpowiedzialności niezbędne jest, aby zaniedbanie funkcjonariusza szkodziło interesowi publicznemu lub prywatnemu.
Jeśli więc badanie alkomatem wprawdzie przebiegło wadliwie, ale nie stwierdzono, że sprawca naruszył przepisy, odpowiedzialność funkcjonariusza na gruncie art. 231 k.k. nie powstanie. Jeżeli jednak podczas kontroli kierowca był niepotrzebnie szarpany lub popychany albo skuto mu ręce kajdankami, można uznać, że doszło do naruszenia jego dóbr osobistych i nietykalności cielesnej.
Do kontroli drogowej trzeba zatrzymać się zawsze, ale – jeśli tylko kierowca jest trzeźwy, a samochód, który prowadzi, nie jest kradziony – czynności służbowych nie trzeba się obawiać.
Jeśli uważasz, że zachowanie funkcjonariusza wykraczało ponad niezbędną potrzebę, skontaktuj się ze mną. Pomogę Ci zadbać o ochronę Twoich praw.
Źródło zdjęcia: Image by Franz P. Sauerteig from Pixabay
