Stan po użyciu alkoholu a stan nietrzeźwości
Ustawodawca posługuje się dwoma pojęciami, które odnoszą się do spożycia alkoholu. Pierwszy z nich to stan nietrzeźwości, o którym mowa w art. 115 §16 k.k. Zachodzi on, kiedy:
zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość;
zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.
Warto pamiętać, że tanie alkomaty dostępne w komercyjnej sprzedaży nie są równie dokładne, jak alkomaty dowodowe, z których korzysta Policja. Urządzenia wykorzystywane przez funkcjonariuszy to tzw. alkomaty dowodowe. Powinny one posiadać aktualne świadectwo wzorcowania wydane przez jednostkę akredytacyjną uprawnioną przez Polskie Centrum Akredytacji do weryfikacji sprawności sprzętu.
Pamiętaj, że kalibracja alkomatu nie jest tym samym, co jego wzorcowanie! Kalibrację przeprowadza wiele serwisów w całej Polsce, ale jest to znacznie mniej dokładny proces i nie daje 100-procentowej pewności co do rzetelności odczytu. Jeśli wsiadasz za kierownicę, a domowy alkomat wskazał wynik „na granicy” ustawowej dopuszczalności, ryzykujesz jazdę po alkoholu.
Od stanu nietrzeźwości należy odróżnić stan po użyciu alkoholu, o którym mowa w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Artykuł 46 ust. 2 tej ustawy definiuje stan po użyciu alkoholu jako:
stężenie alkoholu we krwi od 0,2 do 0,5 promila;
obecność alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza od 0,1 do 0,25 mg.
Zarówno w przypadku stanu nietrzeźwości, jak i w stanie po spożyciu jazda pod wpływem alkoholu wiąże się z odpowiedzialnością karną. Z jakimi konsekwencjami powinni liczyć się kierowcy?
Jazda pod wpływem alkoholu jako przestępstwo
Jazda pod wpływem alkoholu stanowi przestępstwo, o którym mowa w art. 178a k.k. zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności do lat dwóch. Jeśli sprawca dopuścił się jazdy po alkoholu ponownie (w ramach tzw. recydywy), sankcja jest surowsza i opiewa na karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
Niezależnie od kary sąd obligatoryjnie stosuje środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. Zakaz może być orzeczony nawet dożywotnio m.in. w sytuacji, kiedy sprawca popełnił przestępstwo z art. 178a k.k. w warunkach recydywy, a także kiedy zbiegł z miejsca zdarzenia.
Warto nadmienić, że sam fakt świadomego oddalenia się z miejsca kolizji stanowi nie tylko okoliczność obciążającą, ale może być również podstawą dla odrębnego zarzutu nieudzielenia pomocy na podstawie art. 162 k.k. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, kiedy poszkodowany znajduje się w bezpośrednim niebezpieczeństwie utraty życia albo doznania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.
Stan nietrzeźwości oraz stan po spożyciu alkoholu są też przesłankami zaostrzającymi wymiar kary dla takich przestępstw, jak:
sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym lub przynajmniej jej bezpośredniego niebezpieczeństwa;
spowodowanie wypadku drogowego poprzez naruszenie zasad bezpieczeństwa, w wyniku którego inna osoba odniosła obrażenia ciała.
We wszystkich z wymienionych przypadków kara jest wymierzana od dolnej granicy sankcji zwiększonej o połowę do górnej granicy kary zwiększonej o połowę.
Dodatkowym ciężarem dla sprawcy jest obowiązek zapłaty nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, a w przypadku jego śmierci – na rzecz jej osoby najbliższej, której sytuacja życiowa uległa znacznemu pogorszeniu. Jeśli osób pokrzywdzonych jest kilka, nawiązka jest zasądzana na rzecz każdej z nich.
W sytuacji, gdy osoby pokrzywdzonej nie da się ustalić, nawiązka jest zasądzana na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Wysokość świadczenia to minimum 10 tysięcy złotych. Jedynie w wyjątkowych sytuacjach sąd może ją obniżyć.
Jazda po alkoholu jako wykroczenie
Jazda pod wpływem alkoholu nie zawsze stanowi przestępstwo. Jeśli stężenie substancji czynnej we krwi lub wydychanym powietrzu jest niewielkie, a przewinienie nie niesie ze sobą poważnych konsekwencji, kierowca będzie odpowiadał z tytułu popełnionego wykroczenia. Sankcje w kodeksie wykroczeń mają wymiar przede wszystkim finansowy, nie izolacyjny, nadal jednak są dotkliwe. Z jakimi karami za jazdę po alkoholu powinieneś się liczyć?
Przede wszystkim prowadzenie pojazdu w stanie po użyciu alkoholu jest zagrożone karą aresztu albo grzywną w wysokości minimum 2 500 zł.
Grzywną w takiej samej wysokości, karą aresztu lub ograniczenia wolności są również zagrożone samo niezachowanie ostrożności podczas jazdy i spowodowanie niebezpieczeństwa w ruchu drogowym.
Jeżeli w wyniku naruszenia przepisów ruchu drogowego kierowca spowodował wypadek pod wpływem alkoholu i jednocześnie doszło do naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia pokrzywdzonego, grzywna nie może być niższa niż 1 500 zł.
W sprawach o wykroczenie sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów, ale ta kara nie ma charakteru obligatoryjnego.
Jazda pod wpływem alkoholu a środki odurzające. Czy jest między nimi różnica?
Zwróć uwagę, że ustawodawca w przepisach karnych bardzo często posługuje się zwrotem „alkohol lub podobnie działający środek odurzający”.
Pojęcie środka odurzającego przez wiele lat budziło kontrowersje w doktrynie, ponieważ wykładnia językowa sugerowała, że chodzi jedynie o środki odurzające, o których mowa w art. 4 pkt 26 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. W praktyce mogłoby to prowadzić do uniewinniania sprawców, którzy zażywają inne substancje o podobnym działaniu.
W związku z tym Sąd Najwyższy 27 lutego 2007 roku podjął uchwałę (sygn. akt I KZP 36/06), na mocy której przyjęto, że pojęcie środka odurzającego w rozumieniu 178a k.k. obejmuje wszystkie substancje pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, działające na ośrodkowy układ nerwowy, których użycie powoduje obniżenie sprawności w zakresie kierowania pojazdem.
Choć uchwała odnosi się jedynie do art.178a k.k. w praktyce znajdzie ona zastosowanie ze wszystkich przepisach, w których ustawodawca posłużył się analogiczną konstrukcją językową.
Ustawodawca systematycznie zaostrza przepisy karne, które penalizują jazdę pod wpływem alkoholu. Jeśli zdarzyło Ci się prowadzić „pod wpływem” i masz z tego powodu kłopoty z prawem, rozważ konsultacje prawnicze z doświadczonym adwokatem.
